Net na het overlijden van de boezemvriend van mijn zoon, zaten enkele van mijn kinderen met een paar vrienden te praten in de keuken. Ik hoorde een vriendin zeggen dat ze nog met niemand had durven spreken over de zelfdoding. Ze wist niet hoe en aan wie ze het kwijt kon. Daarop zei mijn zoon dat de zelfdoding van zijn vader en van zijn beste vriend een essentieel deel vormen van wie hij is. Als hij iemand anders de moeite waard vindt, vindt hij het ook belangrijk om dit stuk van zichzelf te delen. Anders kan die ander hem nooit echt kennen. De vriend zei dat hij vroeger nooit zulke dingen deelde, hij zag er het nut niet van in. Door mijn zoon heeft hij geleerd om dat wel te doen en voelt het voor hem heel bevrijdend.

Al dan niet praten over ongewone of moeilijke dingen, is een keuze en een groeiproces. We zoeken allemaal naar een eigen manier om het te doen en soms maak ik me zorgen over hoe mijn kinderen met hun verlies omgaan. Maak ik het wel voldoende bespreekbaar? Of praat ik er net te veel over?

Kort na het overlijden van hun vader, vertelde ik ineens tegen een wildvreemde wat ons was overkomen, terwijl één van de kinderen erbij stond. Hij was boos omdat ik dat zomaar zei en ik was zelf ook geschrokken toen ik mezelf hoorde praten. Maar het kwam eruit, zonder reden, tegen een man die er geen zaken mee had.

Ik ben zelfs een paar keer in de lach geschoten toen mensen me vroegen hoe het met me ging. Alle emoties en het gevoel dat ons leven zo absurd en irreëel was, maakten dat het niet echt aanvoelde.  Ik dacht soms dat mensen me niet zouden geloven. Daarna schaamde ik me dood. Ik dacht dat ik gek geworden was. Waarom begon ik niet gewoon te huilen, zoals normale mensen?

Onlangs zei één van mijn kinderen dat het heel ongepast is om te vragen hoe iemand gestorven is. Ik had dit nog niet zo bekeken. Verschillende mensen hebben me de vraag al gesteld, soms voel ik daar niets speciaals bij en vertel ik het alsof het de meest normale zaak van de wereld is. Maar het raakt me af en toe wel en dan antwoord ik er liever niet op. Veel hangt af van de persoon en de manier waarop de vraag komt. Ik heb al een paar keer gezegd dat het een ongeluk was, en dat is niet helemaal gelogen.

Een paar dagen na het overlijden van mijn echtgenoot ging ik met de vier kinderen om kledij voor de begrafenis. Ik vroeg aan de winkelbediende om advies. Ze had mijn dochter kort ervoor geholpen bij de keuze van een proclamatiejurk en vroeg wat we zochten. Ik zei dat het voor een begrafenis was.

“Oh,” zei ze, “van iemand die dichtbij stond?”  

“Ja, mijn man”. 

“Is het plots gebeurd?”

“Ja” zei ik, “het kon niet plotser”. 

Terwijl ze met kleren aan kwam draven, pinkte ze af en toe een traan weg.  Een jaar later werkte ze in een andere winkel en kwam ik haar opnieuw tegen.  Ze wist nog wie ik was en ik bedankte haar voor de manier waarop ze ons toen geholpen had. Ze gaf me een knuffel en vroeg hoe het met ons ging.

Het is troostend dat mensen weten wat er is gebeurd en daar hoeven niet altijd veel woorden aan te pas te komen. Je hoeft geen uitleg, je mag al eens raar doen en het is geruststellend als je op een gewone manier over delicate dingen kan praten. Ik steek de wijsheid van de jeugd op zak en doe wat ik doe, ongeacht hoe het op me afkomt, op mijn eigenaardige manier.